Goodbye IBCM, hello Embassy!

Joehoe, ik ben hier!

Waar is hier? Op mijn balkon nadenkend over mijn verslag voor het waarnemen van de vervroegde Kosovaarse parlementsverkiezingen van gister. Hoezo dat? De meesten weten het vast al via Facebook, email of post; sinds 11 mei werk ik niet langer voor IBCM, maar voor de Nederlandse Ambassade in Pristina.

Op de Ambassade ben ik nu vier weken aan de slag als politiek adviseur. Dit houdt in dat ik het dagelijkse nieuws en de ontwikkelingen in Kosovo omtrent de Kosovaarse politiek, de EULEX missie en voor Nederland belangrijke thema’s (waaronder de rechtspraak, goed bestuur, Europese integratie, ontwikkeling van het maatschappelijk middenveld) volg en over rapporteer. In de praktijk betekent dit dat ik veelal alle belangrijke nieuwsbronnen in en over Kosovo volg, een hoop rapporten met analyses over specifieke thema’s doorwerk, bijeenkomsten bezoek namens de Ambassade over bovengenoemde thema’s of projecten waar de Ambassade bij betrokken of in geïnteresseerd is en stel ik zelf ook rapportages op voor de Ambassade, het Ministerie van Buitenlandse Zaken en andere belanghebbenden. Totaal ander werk dan wat ik bij IBCM deed, al ben ik mij nu gewoon voltijds bezig gaan houden met onderwerpen waar ik mij gewoon vanuit interesse af en toe mee bezig hield, maar nu op een macro niveau.

Ik geef toe, na een maand mis ik IBCM wel soms. Het was een dagelijks circus zonder dat ik echt een uurtje alleen op mijn kantoor kon zitten zonder gestoord te worden en mij met mijn eigen werk kon bezighouden. Het circus bracht veel momenten van ergernis met zich mee – vooral wanneer men alle symbolische muggen, olifanten en andere problemen bij mij neerlegde zonder zelf überhaupt nagedacht te hebben over oorzaken/gevolgen/oplossingen (het lot van de QA officer) en het enorm slechte time management en bemoeienis op operationeel niveau vanuit de opdrachtgever – maar ook vele momenten van plezier in mijn werk. Op de Ambassade is het een stuk rustiger. Niet onlogisch, want we zijn maar met zijn achten. Ik merk dat ik de drukte van IBCM daardoor soms een beetje mis, evenals als een aantal leuke collega’s.

Ineens ben ik ook in een volledig andere wereld beland; die van diplomatie en Pristina. Het is wel even wennen. In de diplomatie gelden toch echt andere regels en omgangsvormen dan waar ik hiervoor in functioneerde. Waar ik me binnen IBCM zeker na het ingaan van mijn tweede jaar als QA officer omhoog gewerkt heb tot een vaste positie in het management en als iemand die bepaalde kennis en ervaring meebracht, mag ik nu weer mijn plek opnieuw zien te vinden.

Ach, het is een nieuwe uitdaging. Maar bij deze nog eenmaal een blog over IBCM (met ook nog wat foto’s van de eerste twee weken Ambassade werk). Immers, ik ben er nog 2.5 maand aan het werk geweest als QA officer en heb er nog genoeg leuke, interessante, vervelende en bijzondere dingen meegemaakt die het verdienen om gedeeld te worden.

Laat ik dan maar meteen met iets bitterzoets beginnen: de maand dat puppy Mishka de harten van velen wist te veroveren. Mishka was de puppy die Charlene, toen nog mijn Canadese collega, voor 5 euro kocht van wat straatschoffies. Mishka was Mitrovica-vuilnisbakkenras en een vrolijk, speels en aandachtsgek beestje wat heerlijk bij me op schoot weg kon kruipen terwijl ik achter mijn bureau zat. Denk schootkat maar dan een puppy variant. Ze was ook een enorm goed afweermiddel tegen de ‘zeurders’ van het college; zodra zij met hun symbolische olifanten bij mij naar binnen liepen en zagen dat het mijn oppasbeurt was wisten ze zo gauw niet hoe ze de deur weer dicht moesten gooien. Mijn productiviteit was nog nooit zo hoog. Ik genoot overigens meer van de ‘lusten’ dan de lasten wat betreft opvoeding; ik was de officieuze dagoppas, Charlene nam Mishka altijd ‘s avonds mee naar huis.

Ik spreek over Mishka in de verleden tijd, omdat ze na vier weken is overleden. Het vermoeden is dat ze is overleden aan een virus waar haar (onderontwikkeld) immuunsysteem niet tegen opgewassen was. We kochten haar toen ze ongeveer twee weken was, wat veel te jong is voor een hondje om zonder moeder te zijn en niet bijgedragen heeft aan haar ontwikkeling, onze pogingen ten spijt. Ze werd ziek op de woensdag voor Pasen en op donderdagavond heb ik haar (Charlene ging die ochtend op vakantie, dat was een enorm k*t telefoongesprek die avond) in de tuin van Willem, een vriend bij EULEX, begraven.

Grappig hoe zo’n lief klein beestje zo snel een hart kan veroveren. Ik ben helemaal geen hondentype, al wil ik best erkennen dat de puppies altijd wel lief zijn, maar een middagje langs de Ibar wandelen was voldoende. Ook Jeroen was op slag verliefd toen hij begin april op bezoek was en een middagje op Mishka moest passen in Pristina terwijl Charlene en ik daar een verkennend gesprek voerden met een mogelijke nieuwe bilaterale partner. Het heeft wel even ellendig gevoeld dat ze het niet gered heeft, ook al viel er niets aan te doen. C’est la vie. Maar het was een mooie maand en hier kan iedereen inmiddels weer lachen om de verhalen.

Gelukkig zijn er genoeg andere vrolijkere hoogtepunten te benoemen. Zoals de opening van de nieuwe noord-campus begin maart. Dat was een indrukwekkende ceremonie door voornamelijk het studentenkoor van noord-Mitrovica wat het Guadeamus Igitur ten gehore bracht. Ook de afstudeerceremonie (zowel in noord als zuid) van het eerste bachelorcohort van IBCM op 16 mei was een bijzondere gebeurtenis. Het was een nieuwe milestone in het bestaan van het college. De invulling was overigens verschrikkelijk Amerikaans door de ‘caps & gowns’, maar dat schijnt in te zijn in Kosovo.

Een ander hoogtepunt is de excursie geweest die ik zelf nog geregeld heb naar het enige berenreservaat van Kosovo. Toevallig waren zowel Jessika als twee Deense studenten op bezoek in Kosovo en IBCM eind april en wilde ik zelf al tijden het berenreservaat bezoeken. Geheel onzelfzuchtig heb ik dan ook maar iets geroepen over verplichte excursies voor studenten vanuit mijn QA positie, toestemming gebietst om een bus te boeken, et viola, met een mannetje of 30 gingen we richting het reservaat op een vrijdagmiddag. Nu gaat er natuurlijk altijd wel iets mis met mijn geniale plannen; in mijn geval was het de 2,5 kilometer die we vanaf de weg nog moesten lopen naar het reservaat (met zeurende meisjes die het ver weg vonden als gevolg), maar gelukkig had ik docent Sasa bij me die overal wel college kan geven over landschapsmanagement.

Het berenreservaat was erg indrukwekkend. Opgezet door de Duitse organisatie FOUR PAWS, is het van start gegaan in 2013 met de opvang van beren die daarvoor in Kosovo in gevangenschap hebben geleefd. Zoals in wel meer Oost-Europese landen werden de beren hier gebruikt als entertainment bij supermarkten en restaurants. Zo hield zelfs een supermarkt in zuid-Mitrovica nog twee beren vorig jaar in een belachelijk kleine kooi. Die beren zijn helaas vermoord voor hun ingewanden toen FOUR PAWS ze op wilde komen halen om naar het reservaat te brengen. Maar gelukkig zijn alle andere 13 beren die eveneens in gevangenschap leefden in Kosovo gered en herstellen ze langzaam van de ontberingen die sommige beren zelfs meer dan 10 jaar ondergaan hebben. Sinds eind maart zijn daar zelfs nog drie babybeertjes bijgekomen, die door een gezin in Peja als huisdieren werden gehouden.

De beren zullen nooit meer in het wild worden losgelaten; daarvoor missen alle beren – inclusief de drie jonkies waarschijnlijk – het overlevings- en jagersinstinct en zijn ze te afhankelijk geworden van menselijke hulp. Ik vind het in ieder geval een mooi project en ik wil er zeker nog een keer langsgaan. Voor hen die nieuwsgierig geworden zijn naar het reservaat: http://www.vier-pfoten.org/en/projects/bears/bear-sanctuary-prishtina/.

Eveneens bijzonder (al kan dat sarcastisch worden opgevat) was mijn bijna-arrestatie in februari, vanwege een jaar lang illigaal verrichte arbeid in Kosovo. In mijn vorige blog (over de laatste bestemming van de Grote Balkanreis, Kroatië, voor hen naar wie ik de link niet opgestuurd had) had ik beloofd daarover nog eens wat te schrijven. Om een lang verhaal kort(er) te maken: werkvergunningen voor internationals zijn een lastig parket in Kosovo vanwege regelmatig veranderende regelgeving en procedurele obstakels (lees: corruptie). Wat dan niet helpt is een werkgever die liever geen verantwoordelijkheid voor de werkvergunningen voor de internationale werknemers neemt en vervolgens de politie die de werkgever op het spoor komt en beseft hier een slaatje uit te kunnen slaan.

Het leverde een best komische middag op in februari, toen we met een groep van vijf man richting Pristina mochten om ons te melden bij de immigratiedienst. Daar kregen we te horen dat we eigenlijk binnen 48 uur het land uitgezet konden worden. Gelukkig had collega Mithat een of andere neef van hem gebeld die ook voor de immigratiedienst werkte, dus kwamen we er uiteindelijk met een boete en een middagje terras zitten vanaf. Vijf internationals (waaronder een Servische) uitzetten is namelijk politiek gezien natuurlijk geen slimme zet. En had het echt zover gekomen, had ik wat EULEXER’s kunnen bellen die me zo snel mogelijk in noord-Mitrovica hadden verstopt. Had ik daarna lekker met Jeroen die op dat moment bij mij thuis in Mitro zat naar Servië ‘gevlucht’.

Achteraf was het natuurlijk allemaal te belachelijk voor woorden. Voor een land waarin corruptie bijna overal tiert en waarin drugssmokkel nog steeds een groot probleem is, zou de prioriteit niet mogen liggen op de makkelijke manieren waarop snel geld verdiend kan worden, maar op structurele economische hervorming, de vooruitgang van de dialoog met Servië en de opbouw van een goed functionerend rechtssysteem.

En dat brengt mij op het laatste onderwerp van vandaag: de vervroegde parlementsverkiezingen. Begin mei besloot de Kosovaarse regering onder leiding van premier en voormalig KLA man Hashim Thaçi de stekker eruit te trekken. De regering wilde de huidige Kosovaarse strijdkrachten (KSF) die nu onder UNMIK vallen omvormen tot een volwaardig leger. Meerdere partijen, waaronder de paar Servische politieke partijen in het Kosovaarse parlement blokkeerden het voorstel en dus besloot Thaçi dat er maar nieuwe verkiezingen moesten komen. Het getuigde van weinig politieke stabiliteit in dit land, waarin Thaçi en zijn Democatic Party for Kosovo (PDK) al zes jaar aan de macht zijn en corruptie, criminaliteit, een slechte arbeidsmarkt en een slecht functionerend rechtsysteem ondanks hulp van EULEX grotere problemen vormen dan de status van de KSF.

Als politiek adviseur heb ik de verkiezingscampagnes op de voet gevolgd. Ik kom terug van mijn uitspraken over eerdere verkiezingen, dat deze spannender zouden zijn om te volgen dan degelijke Nederlandse verkiezingen. Geef mij de Nederlandse degelijkheid maar; de verkiezingscampagnes waren één groot theater, waarin feit van fictie of van opinie moeilijk te onderscheiden vielen, verkiezingsbeloftes totaal niet reëel waren en de politieke leiders van de Servische enclaves nog een boycott probeerde te forceren om meer macht te kunnen uitoefenen op de verkiezingsprocedures. Tervergeefs, want de regering in Belgrado zit in diens huidige onderhandelingen over toetreding tot de EU niet op een lastige houding van de enclaves te wachten.

Thaçi heeft zoals eigenlijk wel verwacht de verkiezingen gewonnen. De verkiezingen zelf zijn zoals het er nu naar uitziet redelijk goed verlopen. Het is even wachten op de rapporten over mogelijke stemfraude en omkoperij bij naar het schijnt stembureaus in Lipjan en Mitrovica, maar er zijn geen grote incidenten voorgevallen. Ik ben zelf waarnemer geweest in zuid-Mitrovica en heb op wat ‘family voting’ na (echtparen die bijvoorbeeld samen in één stemhokje staan etc.) niets geconstateerd dat echt niet door de beugel kon. Ook in de Servische enclaves zijn de verkiezingen goed verlopen, al was de opkomst in noord-Mitrovica mede door de acties van de politieke leiders aldaar erg laag (17 procent).

We zullen zien wat de resultaten van de verkiezingen gaan opleveren komende weken. Tussendoor staat er nog een verhuizing op het programma; nu ik in Pristina werk ga ik er natuurlijk ook wonen. Ik zal Mitrovica missen, met dat heerlijk anarchistische sfeertje in het noorden, maar na een maand elke dag met een minibusje over een weg die in een steeds slechtere staat lijkt te verkeren gereisd te hebben verheug ik me al op de verhuizing aanstaande zondag.

Dikke kus,

Anika