De Tour de Greenride

Lieve allemaal,

En voor je het weet, is er sinds je laatste blog post meer dan een maand voorbij gegaan, heb je twee gave weekenden in Belgrado doorgebracht, een geweldige week vakantie in Nederland gehad, met lichte trots good ol’ Mitrovica aan je moeder, zus en vriend kunnen laten zien en is op het werk eindelijk de zomervakantie begonnen. En dat mocht ook wel, gezien de gemiddelde temperatuur van 35 graden hier. Nu het vakantie is en de meeste collega’s reeds aan de stranden van Griekenland, Albanië of Kroatië liggen, wissel ikzelf kantoor af met mijn verschillende koffie hangouts in Mitrovica of het zwembad in Zveçan als alternatieve werkplekken.

Tijdens mijn week vakantie in Nederland kreeg ik op een gegeven moment de vraag; “Waarom houd je eigenlijk dat blog bij?” Een goede vraag, met meerdere antwoorden. Deels houd ik dit blog bij om op mijn eigen ervaringen in een andere cultuur en samenleving te kunnen reflecteren. Tegelijkertijd beleef ik er zelf veel plezier aan om naast natuurlijk allerlei plaatsen hier in Kosovo en de Balkan te bezoeken, anekdotes en feitjes over plaatsen waar ik geweest ben en de geschiedenis van dit land uit te pluizen, en iedereen thuis in Nederland met de resulterende verhalen te vermaken.

Daar komt bij dat ik de enthousiastelingen die mijn blog posts lezen ook wel wat wil leren. Wat weten de meeste Nederlanders tegenwoordig nog van Kosovo? Dat er in de jaren ’90 een oorlog gewoed heeft? Dat het een van de meer corrupte en arme staten in Europa is? Ik charcheer natuurlijk, maar als een iemand met een persoonlijke en professionele interesse in post-conflict maatschappijen, probeer ik ook met mijn verhalen te laten zien dat het sluimerende conflict in Mitrovica zeker niet zwart-wit is, er genoeg jongeren hier zijn die vooruit willen kijken en niet willen blijven hangen in het verleden, en vooral dat niet alles armoede is maar er in Kosovo ook genoeg moois te ontdekken valt.

Overigens vind ik het ook erg leuk om in de commentaren te lezen wat mijn volgers in Nederland op dit moment bezighoudt, zoals badkamers (Albert, ik hoop dat de badkamer intussen gefikst is door de heren), vakanties, de politiek, eigen reiservaringen enzovoorts.

Dat gezegd hebbende, is mijn doel met het verhaal van vandaag om te informeren, en misschien zelfs te activeren. Vandaag ga ik het namelijk hebben over het afvalprobleem van Kosovo en fietsen voor het goede doel.

In mijn eerdere blog posts over de Mitrovica regio heb ik ergens al een keer opgemerkt dat de oever van de Ibar een van de vele officieuze vuilnisstortplaatsen van Mitrovica is en het water van de Ibar zelf waarschijnlijk nog onontdekte gemuteerde vissen huist. Mitrovica is niet de meest schone stad waar ik mij ooit begeven heb, en hetzelfde geldt voor geheel Kosovo. Kosovo kent namelijk los van andere grote uitdagingen zoals corruptie, illigale orgaanhandel en de moeilijke relatie met Servië een enorm afvalprobleem.

Laat ik wel stellen dat Kosovo een prachtig land is. Zo heb ik inmiddels mogen aanschouwen hoe indrukwekkend de bergen zijn richting Kopaonik, hoe ongerept de natuur rondom Dragash nog is, en hoe rustgevend de uitgestrekte akkerlanden in de Kosovo Polje vallei zijn. Alleen, de natuur en het milieu hier zouden zo veel mooier én schooner kunnen zijn.

Het afvalprobleem van Kosovo kent verschillende oorzaken. Deels is een gebrek aan afvalverwerkingsbedrijven de oorzaak, met als gevolg dat mensen hun afval op die plekken lozen waar ze van geloven dat ze er het minst last van zullen hebben. De oever van de Ibar is bijvoorbeeld zo’n afvalverzamelingsplek. Als ik ga hardlopen langs de Ibar ren ik langs genoeg plekken waar de afvalbergen regelmatig twee tot drie meter hoog de lucht in groeien, tot of de gemeente of inwoners delen van de afvalbergen verbranden. Het is een schijnoplossing; de afvalhopen blijven bestaan terwijl de grond, het groundwater en de rivier permanent vervuild raken, en het verbranden vervuilt alleen maar de lucht en de longen van de ongelukkige die er net langsloopt.

Tegelijkertijd is het afvalprobleem in Kosovo een mentaliteitsprobleem. Het komt geregeld voor dat wanneer ik in een busje richting Pristina zit de chauffeur vrolijk zijn lege zakje chips achteloos het raam uitgooit, of wanneer ik richting het zwembad in Zveçan over de heuvel wandel ik groepen jongeren tegenkom die even achteloos de lege flesjes Cola van de heuvel werpen. Met natuurlijk redelijk wat afvalhopen langs de wegen als gevolg.

Ergens is het niet onlogisch dat het overgrote deel van de inwoners van bijvoorbeeld een stad als Mitrovica weinig om het milieu geven. Het milieubesef onder de Nederlandse bevolking heeft zich immers ook pas echt in de jaren ’90 gestabiliseerd. Kunnen wij van een relatief jong land zoals Kosovo, dat jarenlang economisch afhankelijk is geweest van een zeer vervuilende mijnenindustrie en nu nog steeds economisch hulpbehoevend is, verwachten dat iedereen drie keer nadenkt voor men het blikje Cola in de bosjes gooit? Mensen hier hebben vaak ook al heel veel andere zorgen aan hun hoofd, zoals die uitkering die ze vanuit Belgrado ontvangen die dankzij het recente Brussel akkoord mogelijk stopgezet gaat worden, of het überhaupt hebben van een baan, of de prijs van vlees wat relatief duur is.

Gelukkig valt ook te constateren dat er mensen zijn – en met name jongeren van mijn generatie– die zich wel steeds meer bewust zijn van het belang van een schone leefomgeving, en daar zelf ook voor in actie komen. Als international inwoner kan ik dat natuurlijk alleen maar toejuichen.

Daarin ben ik niet de enige. In Mitrovica wonen ongeveer vijftien Nederlanders, en bijna allemaal willen wel iets betekenen voor het verbeteren van het milieu in Mitrovica, gebaseerd op onze ervaringen met deze vervuilde leefomgeving. Dus, wat doen die paar maffe Nederlanders vervolgens? Ze sluiten zich aan bij een fantastische actie die ook echt alleen maar door een Nederlander bedacht kan zijn: de Greenride.

De Greenride is de fietstocht die politieagent en voormalig EULEXer Ton Hendriks op dit moment samen met autobegeleider Martin Koop aflegt tussen Pristina en Brussel, om geld op te halen voor het GREEN Music Festival 2013. Dit festival wordt georganiseert wordt door 7Arte. 7Arte is een jongerenorganisatie die zo goed en zo veel mogelijk op eigen kracht voor de derde maal een zomer vol van workshops, radio- en TV debatten, opruimactiviteiten organiseert met als doel het ontwikkelen en versterken van mileubesef bij jongeren in Mitrovica en als hoogtepunt het GREEN Music Festival van 23 tot en met 25 augustus.

Via Ton ben ook ik betrokken geraakt bij 7Arte en het GREEN Music Festival. Een van mijn bescheiden bijdragen tot nu toe is wat tekenwerk geweest voor de Greenride veiling van begin juni, een van de eerste activiteiten van het Greenride team om geld op te halen voor het festival en de zomer workshops. Een leuke zondagmiddag, die uiteindelijk iets meer dan 2.000 euro opleverde, met name omdat de Nederlandse deelnemers natuurlijk zo gek waren om op de meest rare dingen te bieden, waaronder mountain bikes, jaren ’70 lampen, oude Nokia’s, oranje boa’s en drie koeienschedels als muurdecoratie. De oranje boa is uiteindelijk in het bezit gekomen van een van de leden van de Mitrovica roterie , die vervolgens natuurlijk met boa met een aantal dames waaronder ikzelf op de foto moest.

Maar nog gaver was de start van de Greenride zelf, op 28 juli, afgelopen zondag. Om 11u verzamelden een hoop Nederlanders uit Mitrovica en Pristina, het hoofd van de EULEX missie en mensen van 7Arte zich in Dit e natë in Pristina, voor een persconferentie en een typisch Hollands koffieleut festijn. Welkom in het circus dat de Tour de Greenride heet. Na het koffieleuten stapte Ton vervolgens op de fiets samen met een groepje enthousiaste fietsers om te gaan beginnen aan de eerste etappe richting Mitrovica. De meerderheid van dat groepje enthousiastelingen kon ook niet anders dan Nederlands zijn (vergezeld door Nora en Lulzim van 7Arte, de ‘tweelingbroer van Chris Froome’ en speedy Roxy uit Hongarije), en ook ondergetekende maakte onderdeel uit van het kleine fietspeloton. Zoals Mart Smeets al zei: wij zijn een gek volk!

De rit was geweldig. Na de start in het centrum van Pristina zijn we met Martin in de Greenride auto achter het peleton richting de snelweg gekoerst om na welgeteld 50 meter snelweg de verlaten binnenlandse wegen op te zoeken in de Kosovo Polje vallei. De route leidde het peloton langs het grote industriegebied bij Pristina, kleine dorpjes waar inwoners ons nastaarden en autobestuurders ons geregeld enthousiast begroetten, een Servische enclave waar de inwoner van het huis waar wij even pauze hielden ons pruimen uit zijn eigen tuin aanbod, en prachtige akkervelden gelegen op glooiende heuvels.

45 kilometer was de eerste etappe op die zondag, en er werd hard gefietst terwijl de zon op ons neer brandde. Een lange tijd reden we - mag ik dat zeggen, ja dat mag ik zeggen - met twee vingers in de neus, genietend van het uitzicht en onderling gegein. De echte coureurs reden natuurlijk veelal voorop, maar de amateurs van het gezelschap deden het ook niet slecht. Het kwam zelfs geregeld voort dat er een van ons zei “Ik ga vast!”, en vervolgens een sprintje trok richting het volgende rustpunt. Ook dat is de Tour de Greenride.

Zoals een goede etappe betaamt, zouden we uiteindelijk bovenop de heuvel waarop Mitrovica ligt finishen. En die laatste heuvel was toch echt geen geval van rechtdoor naar school en naar kantoor fietsen. De echte coureurs onder het gezelschap reden natuurlijk loeihard naar boven, maar terwijl Art zich het snot voor de ogen reed en bij mij de kuitspieren kraakten, wist ik toch als eerste na de echte coureurs te finishen op de heuvel. Om vervolgens met de rest van de werkpaarden erachter te komen dat de andere helft van het peloton de makkelijke route langs de heuvel had genomen richting de finish.

Het uiteengevallen peloton zou na een kleine parcourswijziging weer bij elkaar komen, om vervolgens in optocht richting het stadshuis van zuid-Mitrovica te koersen. Daar werden we opgewacht door de burgemeester van zuid-Mitrovica en de lokale pers. Die zondag was natuurlijk de dag van Ton (en Martin), dus alle persaandacht ging terecht naar deze twee kanjers, al zwerft er ook een fimpje van 7Arte op internet rond van de overige fietscoureurs waarvan er een paar net wat overwinningsfoto’s aan het schieten zijn:
https://www.facebook.com/photo.php?v=695418173818237&set=vb.244242815602444&type=2&theater

De dag is uiteindelijk afgesloten met een welverdiend diner in Ura, en terwijl ik de volgende maandag braaf in een business plan workshop zat, begonnen Ton en Martin aan de volgende rit richting Servië.

Brussel is nog ver, maar diep respect voor beide kanjers, en ik hoop dat ze nog een hoop geld binnenhalen tijdens de tocht. Voor diegene die na dit relaas denken, ‘goh, zo’n geweldig en broodnodig initiatief in Kosovo wil ik steunen’; sponsoren kan via NL 69 RABO 0124434681 tnv A. Hendriks ovv ‘Greenride donation’.

Het volgende blog zal weer een ouderwets reisverhaal zijn, aangezien ik intussen genoeg nieuwe plaatsen in Kosovo (en Servië) gezien heb waar ik weer pagina’s met anekdotes, feitjes en belevenissen over kan vullen. Blog posts over Prizren en Belgrado staan in ieder geval op de planning, al kan het wel even duren voordat deze gepost worden, omdat ik de komende dagen - zoals vandaag - vooral veel op de fiets zal zitten. Ik ben dan wel ingeburgerd in Mitrovica, ik ben en blijf natuurlijk een echte Hollandse.

Ciao!

Ps. De huiskamervraag: welke uitspraken uit de Mart Smeets-bingo herkent u?